18 maja 1959 roku, na mocy Zarządzenia Ministra Komunikacji, zaczyna działalność
Zarząd Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych. Pierwszym jego dyrektorem
został Romuald Pawulski. Siedziba ZRLiLK znajdowała się przy ul.Grójeckiej
17 w Warszawie.
Po okresie działalności organizacyjnej, 1 września 1959 roku weszło w życie
zarządzenie Ministra Komunikacji w sprawie nadania statutu Zarządowi. Datę
tę przyjmuje się za datę utworzenia Zarządu Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych.
Do zadań statutowych ZRLiLK należało między innymi:
- kierowanie i kontrola ruchu lotniczego odbywającego się w korytarzach powietrznych
i nad lotniskami,
- nadzorowanie ruchu lotniczego poza przestrzenią kontrolowaną (tzw. ruch nadzorowany,
odpowiednik dzisiejszego ruchu niekontrolowanego),
- zarządzanie komunikacyjnymi drogami lotniczymi i naziemnymi urządzeniami
technicznymi tych dróg na obszarze PRL.
Wobec ograniczonych nakładów inwestycyjnych i limitów dewizowych, w pierwszej
kolejności realizowano inwestycje w międzynarodowych drogach lotniczych w przestrzeni
powietrznej PRL i na centralnym lotnisku Warszawa/Okęcie; ich zadaniem było
spełnienie minimalnych wymagań Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego
/ICAO/. Pozostałe lotniska krajowe były wyposażane w zakresie ograniczonym,
albo też nie wyposażano ich w ogóle. Na tak zwanych lotniskach współużytkowanych
(lotnisko wojskowe udostępnione dla cywilnego ruchu lotniczego) piloci mieli
do dyspozycji głównie wojskowe urządzenia nawigacyjne.
Z uwagi na wzrastający ruch lotniczy już w pierwszym roku swej działalności
ZRLiLK podejmuje najpilniejsze działania:
- budowa radaru precyzyjnego podejścia (PAR) na Okęciu, radiolatarni VOR PNO,
radaru dla kontroli zbliżania (SRE), budynku Centrum Kontroli Ruchu Lotniczego,
- adaptacja budynku portu w Rzeszowie na Ośrodek Szkolenia Kontrolerów Ruchu
Lotniczego,
rozbudowa sieci łączności radiowej, telefonicznej i dalekopisowej.
Wśród wymienionych wcześniej przedsięwzięć ZRLiLK znalazło się także opracowywanie
i wprowadzanie od początku licencji kontrolera ruchu lotniczego. Wiązało się
to z planem szkolenia przyszłych kontrolerów. Na przełomie roku 1961/1962 po
raz pierwszy w historii polskiego ruchu lotniczego czteroosobowa grupa pracowników
Wydziału Ruchu została skierowana na szkolenie w zakresie kontroli ruchu lotniczego
do szkoły AERO RADIOLIMITED w Anglii. Owymi pionierami byli: Ignacy Piotrowski
i Ludwik Cybulski (kurs kontroli Zbliżania) oraz Bronisław Hułas i Henryk Kot
(kurs kontroli Obszaru). Po powrocie absolwenci utworzyli pierwszy Zespół Instruktorów
Ruchu Lotniczego, którego kierownikiem został Ignacy Piotrowski.
W roku 1962 uruchomiono radar PAR, w 1963 ośrodek w Rzeszowie, w 1964 oddano
budynek CKRL (w stanie surowym); prace wykończeniowe trwały w nim aż do roku
1967.
W roku 1963 zorganizowano pierwszy kurs teoretyczny, w którym udział wzięło
20 osób. Jeszcze w tym samym roku przeprowadzono pierwszy kurs radarowy dla
PAR, który prowadził - we współpracy z B. Hułasem i H. Kotem - przedstawiciel
firmy Telefunken, Franz Lang. W kursie uczestniczyli: M. Dobrzyński, J. Chojnacki,
M. Skolimowski i W. Matusiak, który w 1964 otrzymał pierwszą licencję kontrolera
ruchu lotniczego w ZRLiLK.
W latach 1963-1964 opracowano nowy układ dróg lotniczych z 10 radiolatarniami
typu VOR.
W lutym i marcu 1964 roku przeprowadzono pierwszy kurs szkolenia praktycznego
w Ośrodku Szkolenia w Rzeszowie, w którym udział wzięli absolwenci szkolenia
teoretycznego.
W latach 1964-1965 pracowano nad wyposażaniem nowego CKRL, firma
Telefunken instalowała radar SRE, firma Pye - sprzęt radiowy, a firma
Solartron przygotowywała się do instalowania symulatorów radarowych.
W tym też okresie rozpoczęto przygotowania do uruchomienia nie istniejącego
dotychczas organu kontroli zbliżania. Po raz pierwszy zorganizowano kurs teoretyczny
dla 12 oficerów wojskowych, którzy tworzyć mieli zręby wspólnego organu kontroli
zbliżania w Warszawie.
W roku 1965 komisja egzaminacyjna wydała pierwsze licencje kontrolerów ruchu
lotniczego, uprawniające do prowadzenia kontroli proceduralnej.
W latach 1966 i 1967 szkoleniem teoretycznym w Warszawie i praktycznym w Rzeszowie
objęci zostali pozostali kandydaci na kontrolerów, celem było uruchomienie
w 1968 roku jednolitego systemu kontroli ruchu lotniczego, spajającego wszystkie
polskie centralne i lokalne organy ATC oraz organy państw ościennych.
W roku 1969 oddany został do użytku radar kontroli obszaru w Poznaniu.
W latach 60 ZRLiLK otrzymał wycofany z PLL "LOT" samolot Li-2. W
maszynie tej, o rejestracji SP-LKE, potocznie nazywanej "papugą" (nazwa ta
zresztą obowiązuje
do dzisiaj), zamontowano zakupiony w USA elektroniczny sprzęt pomiarowy i używano
go do sprawdzania i kalibracji pomocy radionawigacyjnych i radiolokacyjnych.
W okresie tym rozbudowywano i organizowano na lotniskach krajowych służby ruchu
lotniczego.
W latach 1974 - 1975 ZRLiLK przejmuje do użytku radar kontroli obszaru AVIA
BM. W Warszawie zainstalowano system podejścia według wskazań przyrządów ILS.
Nadal instalowano nowe trasowe latarnie VOR.
W roku 1979 zakupiono w USA nowoczesny radar dla kontroli Zbliżania firmy
Texax Instrument - ASR 8. Wysłużony Telefunken przez pewien czas był używany
jako urządzenie zapasowe (używane m.in. w czasie konserwacji i awarii ASR-8).
W tym samym roku zmodernizowano stanowiska operacyjne w CKRL, zakupując odpowiednie
urządzenia i aparaturę od francuskich firm SESA i Nardeaux. W kontroli obszaru
wprowadzono tzw. "podgląd" z radaru ASR-8 obejmujący swym zasięgiem
cały FIR na dużych wysokościach. Na stanowiskach pracy zainstalowano monitory
obrazujące bieżące informacje o pogodzie i pracy urządzeń lotniskowych.
Od firmy Alcatel zakupiono automatyczną centralę stałej sieci łączności lotniczej
(AFTN), której terminale łączą wszystkie służby ruchu lotniczego.
Z przyczyn oczywistych ruch lotniczy w początkach lat 80. drastycznie zmalał.
Sytuacja ta zaczęła się zmieniać bardzo powoli od roku 1983.
Z początkiem lat 80 powstaje Związek Zawodowy Pracowników Służb Ruchu Lotniczego
a następnie rejestruje się Stowarzyszenie Polskich Kontrolerów Ruchu Lotniczego "POLATCA".
W roku 1986 wymieniono radar kontroli obszaru w Poznaniu na nowszy typu AVIA
BM, produkcji krajowej.
W roku 1987 przeniesiono przestarzały Ośrodek Szkolenia Kontrolerów Ruchu
Lotniczego z Rzeszowa do nowo wybudowanego pawilonu na warszawskim Okęciu.
23.10.1987 roku, na podstawie Ustawy 185, dotychczasową działalność ZRLiLK
przejęło Przedsiębiorstwo Państwowe "Porty Lotnicze". Od tej chwili
PPL jest przedsiębiorstwem samodzielnym i samo finansującym.
W roku 1989, z powodu niskich płac, dużych zaniedbań technicznych, awaryjności
sprzętu, kilkudziesięciu pracowników służb ruchu lotniczego odchodzi z Przedsiębiorstwa.
Stowarzyszenie Polskich Kontrolerów Ruchu Lotniczego "POLATCA" zostaje
członkiem Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Kontrolerów Ruchu Lotniczego "IFATCA".
W roku 1994 POLATCA organizuje, przy współudziale Ministerstwa Transportu,
GILC, Krajowej Rady Lotnictwa i PPL pierwszą w historii naszego kraju Europejską
Konferencję Stowarzyszeń Kontrolerów Ruchu Lotniczego. Na trwające trzy dni
obrady przybywa 300 osób z 30 państw.
W roku 1997 pod auspicjami Stowarzyszenia POLATCA i Agencji Ruchu Lotniczego
odbywa się I Światowy Zlot Polskich Kontrolerów Ruchu Lotniczego w Pułtusku.
Na spotkanie przybywają wszyscy ci, którzy mogli spośród żyjących, rozsianych
po całym świecie polskich kontrolerów. Gościem honorowym jest pan Franz Lang,
ich pierwszy instruktor.
Agencja Ruchu Lotniczego
Lata 90. to okres stałego, sukcesywnego rozwoju przedsiębiorstwa, również
w zakresie kontroli ruchu lotniczego. W wyniku rosnących zadań powstała konieczność
wyodrębnienia w PPL struktur związanych z obsługą ruchu lotniczego.
W 1992 powstała w ramach PPL Agencja Ruchu Lotniczego. Agencja koncentruje
swoją działalność na modernizacji i rozbudowie systemów ruchu lotniczego i
nawigacyjnych a także na szkoleniu personelu i podnoszeniu jego kwalifikacji,
Realizując decyzję Komitetu Spraw Obronnych Rady Ministrów z dnia 7 marca 1996r.
Minister Transportu i Gospodarki Morskiej w uzgodnieniu z Ministrem Obrony
Narodowej Decyzją z dnia 31 lipca 1996r. powołał cywilno - wojskowy Zespół
do Zorganizowania Jednolitego Systemu Zarządzania Ruchem Lotniczym.
W wyniku prac Zespołu powstał dokument zatytułowany "Koncepcja jednolitego
systemu zarządzania ruchem lotniczym". Koncepcja opisuje szczegółowo zarządzanie
przestrzenią powietrzną, zarządzanie przepływem ruchu lotniczego i służby ruchu
lotniczego oraz ich współdziałanie z obroną powietrzną.
W wyniku zaakceptowania "Koncepcji" w lutym 1998r. podzespoły złożone
ze specjalistów cywilnych i wojskowych przygotowały programy wykonawcze. Programy
te zostały uzgodnione w maju 1999r. i przedstawione wraz z "Koncepcją" Ministrowi
Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Ministrowi Obrony Narodowej. Po zatwierdzeniu
programów Ministrowie wydali odpowiednie Decyzje polecające ich realizację.
W roku 1996 rozpoczyna się budowa Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym.
Znaczącym momentem w historii ARL było zakończenie 26 czerwca 1998, po 24 miesiącach
budowy, nowego Centrum Zarządzania Ruchem Lotniczym.
Z dniem 1 kwietnia 2007r. na mocy Ustawy z dnia 8 grudnia 2006r. utworzona
została Polska Agencja Żeglugi Powietrznej jako samodzielna jednostka wydzielona
ze struktur Przedsiębiorstwa Państwowego "Porty Lotnicze".
